เมื่อเราได้ประเมินภาวะอ้วน และสาเหตุของความอ้วนแล้ว คำถามต่อที่สำคัญคือ จะลดด้วยวิธีใด จึงจะเหมาะสม
คำตอบของเรื่องนี้ มีความสืบเนื่องจากภาวะอ้วน นับเป็นขั้นที่ 1 คือการรู้สภาพปัญหาของภาวะอ้วน รู้สาเหตุ นับเป็นขั้นที่ 2 รู้สาเหตุของปัญหาของภาวะอ้วน และตอนนี้เราจะมาหาคำตอบของ ขั้นที่ 3 คือ ขั้นดับปัญหา โดยกำหนดความตั้งใจในการลดภาวะอ้วน และขั้นที่ 4 มรรค คือขั้นลงมือแก้ปัญหาลดภาวะอ้วน ตามพุทธวิธีแก้ปัญหาด้วยอริยสัจ 4
ข่าวในหน้าหนังสือพิมพ์ที่เกิดจากผลของการลดน้ำหนักที่ก่อให้เกิดผลข้างเคียง หรือความเป็นอันตรายต่อชีวิต รวมทั้งการร้องเรียนปัญหายาหรือผลิตภัณฑ์ลดความอ้วนที่เป็นอันตราย เป็นเรื่องสำคัญที่ทำเราต้องตระหนักว่าต้องมีความรู้ ต้องมีขั้นตอน ต้องมีหลักการ และต้องรู้สิทธิและกฎหมายต่างๆที่เกี่ยวข้องกับบริการและผลิตภัณฑ์ลดน้ำหนัก คือ
ประการแรกคือแก้ที่เหตุ ซึ่งเหตุส่วนใหญ่คือการกิน อาหาร และการออกกำลังกาย ซึ่งเป็นปัญหาพฤติกรรมและค่านิยม ดังนั้นเราต้องลงมือแก้ไขปัญหาด้วยตัวเราเองเป็นอันดับแรก หากข้ามขั้นตอนนี้ไปสู่การลดอ้วนโดยใช้ยา ก็จะไม่สามารถบรรลุเป้าหมายได้ แถมยังอาจได้รับอันตรายด้วย เพราะยาลดอ้วนล้วนเป็นยาอันตรายที่ต้องควบคุมพิเศษ
ประการที่สองคือ การสำรวจความคิด ค่านิยมของตนเอง ว่ามีเป้าหมายในการลดภาวะอ้วนหรือน้ำหนักเกินเพราะอะไร ลดอ้วนเพื่อสุขภาพ ลดอ้วนเพราะอยากหุ่นผอมๆ หรือต้องการลดอ้วนทั้งเพื่อสุขภาพและความงาม แล้วนำเป้าหมายของเรามาบวกกับสาเหตุการอ้วนของเรา จะทำให้เราไม่ตกเป็นเหยื่อของยาลดอ้วน ที่มักโฆษณาว่าลดได้รวดเร็ว ไม่อด ไม่เหนื่อย
ประการที่สามคือ การศึกษาความรู้ การปรึกษาและ การตรวจจากแพทย์ ซึ่งจะทำให้ทราบชัดเจนว่า เราอ้วนเพราะอะไร ซึ่งอาจจะเกิดจากหลายสาเหตุประกอบกัน จากนั้น จึงควรปรึกษาแพทย์ว่า มีวิธีใดทีจะลดน้ำหนักได้ และการรักษานั้นๆ จะมีวิธีใด มีกี่วิธี มีผลในระยะใด เราจะเลือกแบบไหนดี หากได้รับคำแนะนำ หรือ เข้าสู่กระบวนการรักษาภาวะอ้วน เราก็ต้องปฏิบัติตาม และมีวินัยเพื่อให้การลดอ้วนได้ผล
ประการที่สี่คือ ต้องรู้เท่าทัน การโฆษณา สถานบริการลดน้ำหนัก, ผลิตภัณฑ์เสริมอาหาร, ยา และสมุนไพร ที่กล่าวอ้างว่าลดน้ำหนัก รวมทั้งต้องรู้สิทธิและใช้ของผู้บริโภค รู้กฎหมายที่เกี่ยวข้อง เพื่อป้องกันตนเองไม่ตกเป็นหนูทดลอง ของสินค้าที่ไม่ได้มาตรฐาน ปนปลอมยาอันตราย ซึ่งมักมีการโฆษณาเกินจริงและหลอกลวง ยิ่งในปัจจุบันมีการโฆษณาผลิตภัณฑ์เหล่านี้ทุกรูปแบบ โดยเฉพาะในอินเตอร์เนต ที่มีนำข้อมูลความรู้จริงมาปะปนแอบอ้างกับการโฆษณา ทำให้ผู้รับสื่อหรือผู้บริโภค เกิดความเชื่อว่า เป็นข้อมูลจริง เชื่อได้ กลุ่มสินค้าที่ใช้วิธีการโฆษณา ที่หลีกเลี่ยงกฎหมาย แต่ทำให้ผู้บริโภคเข้าใจว่า สามารถลดอ้วนได้ เช่น การโฆษณากาแฟลดอ้วน ที่ใช้กิริยาท่าทางแทนคำพูด
ประการที่ห้า ตัดสินใจลดอ้วนด้วยการคิด การหาข้อมูลที่ถูกต้อง เช่น เมื่อตัดสินใจรักษาจากแพทย์ และได้รับยาจากเภสัชกร หรือแพทย์ เราก็ต้องได้รับข้อมูลยา หรือผลิตภัณฑ์ลดอ้วน ว่ามีวิธีใช้อย่างไร มีผลข้างเคียงอย่างไร มีข้อปฏิบัติอย่างไรที่จะเป็นวิธีการให้การใช้ยาได้ผล เพราะยาลดอ้วน มีหลายชนิด มีกลไกลดน้ำหนักอย่างไร ที่สำคัญคือต้องตระหนักว่าหากตัดสินใจใช้ยาลดอ้วน อย่าซื้อมารับประทานเอง เป็นอันตรายอย่างยิ่ง และหากต้องการใช้วิธีอื่นที่ไม่ใช้ยา ควรปรึกษาแพทย์ให้เข้าใจตรงกันก่อน ยิ่งคนอ้วนที่มีโรคประจำตัว หรือเป็นเด็ก หรือตั้งครรภ์ ควรต้องปรึกษาแพทย์ถึงขั้นตอนการลดอ้วนให้เข้าใจ
ในที่สุดแล้ว สิ่งที่สำคัญคือความตั้งมั่นมุ่งมั่นของเรา ในการลดน้ำหนัก ต้องดูแลสุขภาพ ภาวะอ้วนก่อให้เกิดปัญหาสุขภาพทั้งร่างกายและจิตใจ ดังนั้น สิ่งที่สำคัญในการลดอ้วน คือตัวเรา ที่เราต้องกำหนดตนเอง จัดการภาวะแวดล้อมของตนเองให้ และเลือกวิธีการลดอ้วนด้วยเหตุผล ความรู้จริง มีมาตรฐาน อย่าใจร้อน อย่าเร่งรัดตนเองด้วยวิธีการผิดๆ
ดังนั้นการตั้งคำถามและหาคำตอบ ก่อนกินยาลดอ้วน จึงมีความจำเป็น เพื่อสุขภาพและความปลอดภัย
บทความโดย สุภฎารัตน์ สุธีพรวิโรจน์
ลงพิมพ์ในหนังสือพิมพ์ไทยนิวส์ ฉบับวันอังคารที่ ๗ มิถุนายน ๒๕๕๔ หน้า ๗
