การลดราคาถือเป็นกลยุทธ์ของการค้า ก็เป็นวิธีการลดล้างสต็อกของแต่สินค้าบางกลุ่มที่ใกล้หมดอายุด้วย ดังนั้น ทุกครั้งที่ซื้อของลดราคา หรือมีแจกแถม ต้องอ่านฉลากให้ดี ว่า หมดอายุเมื่อใด ซึ่งก็มีสินค้าหลายกลุ่มทั้งอาหาร ยา ผลิตภัณฑ์เสริมอาหาร ขนม เครื่องดื่ม และสิ่งของประเภทเครื่องสำอาง ที่เราผู้บริโภคควรใส่ใจ และรู้เท่าทัน
สินค้าหมดอายุ นำมาขาย ผู้ขายมีความผิดตามกฎหมาย ถ้าพบเห็นขอให้ร้องเรียนไปที่สำนักงานสาธารณสุข , อย. และ สคบ. รวมทั้งสามารถร้องเรียนผู้ขายโดยตรง สำหรับผู้ขาย อย่าได้นำสินค้าหมดอายุมาขาย ห้ามปกปิดฉลากที่แสดงวันหมดอายุ ห้ามนำสินค้าหมดอายุมาเปลี่ยนภาชนะบรรจุ และนำมาขาย
แต่ปัญหาที่พบมากที่สุดคือ สินค้าใกล้หมดอายุ ที่หากผู้บริโภคไม่ระวัง ก็จะซื้อมาใช้หรือรับประทาน และไม่ทันสังเกต ยิ่งซื้อมาเก็บไว้ ก็เสียประโยชน์โดยที่เราไม่รู้ตัว ดังนั้น สินค้าที่ใกล้หมดอายุ ต้องสังเกตให้ดี มีผู้ร้องเรียนว่า ซื้อผลิตภัณฑ์เสริมอาหารที่บรรจุขวด รับประทานวันละเม็ด แต่จะคาบเกี่ยวกับวันหมดอายุระหว่างช่วงเวลาที่รับประทาน อย่างนี้ต้องระวังอย่าซื้อ ยิ่งเป็นสินค้าเสริมอาหารหรือยา ยิ่งอันตราย
ผลเสียของการรับประทานหรือการใช้ของหมดอายุ คือความเสี่ยงด้านสุขภาพ การแพ้ หรือผลกระทบต่อเนื่อง อาหารที่มีเชื้อรา อาหารเปลี่ยนสภาพ สารเคมีที่ใส่อาหารมีการเสื่อมสภาพ สารเคมีที่ใส่เครื่องสำอาง ก่อให้เกิดผลเสียตามมา
หากเป็นกลุ่มสินค้าอาหาร ที่มีอายุการเก็บไม่นาน เช่น ของสด อาหารปรุงสุก อาจมีอายุการเก็บวันต่อวัน เช่นในห้างมักมีการนำอาหารมาลดราคาในช่วงค่ำของแต่ละวัน ควรซื้อมาแล้วรับประทานเลย ไม่ควรเก็บไว้แม้จะเก็บในตู้เย็น ขนมฝรั่งต่างๆ เป็นที่นิยมมากในปัจจุบัน มักมีการบรรจุภาชนะสวยงามแต่ไม่แสดงวันเดือนปีที่ผลิตหรือวันหมดอายุ ควรซื้อใหม่ๆและรับประทานต่อวัน บางรายซื้อไปถวายพระ ซึ่งอาจไม่ได้ฉันวันต่อวัน เมื่อไม่แสดงวันหมดอายุ ก็ต้องใส่ใจให้มาก อันที่จริงถ้าห่อบรรจุเพื่อจำหน่ายต้องมีฉลากตาม กฎหมาย แต่ในความเป็นจริงก็มีขนมกลุ่มนี้ออกมาทำขายโดยไม่มีแสดงฉลาก หรือแสดงวันหมดอายุ ซึ่งเรามักพบกลุ่มขนมกลุ่มนี้ในอาหารว่าง ในการประชุมสัมมนาด้วย
กลุ่มสินค้าประเภทขนม อาหารสำเร็จรูป มักเป็นกลุ่มที่มีการนำมาลดแลกแจกแถมเสมอ แถมบางร้านยังปิดป้ายทับฉลากทำให้ผู้ซื้อมองไม่เห็นวันหมดอายุ ดังนั้นหากฉลากถูกปิดทับ ต้องถามผู้ขาย เพราะบางครั้งอาจเป็นสินค้าใกล้หมดอายุ
กลุ่มยา เป็นกลุ่มที่ห้ามเด็ดขาดห้ามขายเมื่อหมดอายุ ห้ามรับประทานเมื่อหมดอายุ ส่วนกลุ่มผลิตภัณฑ์เสริมอาหาร ก็มักมีการลดราคา ก่อนซื้อสังเกตให้ดีว่าเป็นสินค้าใกล้หมดอายุหรือไม่
กลุ่มสมุนไพร เป็นอีกกลุ่มที่ต้องระวัง เพราะบางชนิดมีอายุการเก็บไม่นาน หากมีฉลาก ก็อ่านก่อนซื้อ หากไม่มีฉลาก ก็ควรสังเกตให้ดี เช่น สมุนไพร ชาชงที่ใส่ซอง ใส่กล่อง โดยไม่มีฉลาก ขายตามตลาดหรือสินค้าชุมชน ก็ควรเลือกที่ใหม่ สภาพดี สีไม่เปลี่ยนไปจากธรรมชาติมากเกินไป การสังเกตเชื้อราอาจทำได้ยาก หากเป็นสมุนไพรผง ควรเลือกที่มีฉลาก
กลุ่มเครื่องสำอาง เป็นอีกกลุ่มหนึ่งที่มักมีการนำมาลดราคา ต้องดูให้ดี ฉลากอาจจะอ่านยากเพราะติดที่ตัวสินค้าที่อาจมีขนาดเล็ก เช่นฉลากลิปสติก ทำให้เราไม่ระวัง อาจได้ของหมดอายุมาใช้
ราคาถูกเป็นแรงจูงใจที่สำคัญให้เราตัดสินใจซื้อ แต่หากเป็นของใกล้หมดอายุ เราต้องใส่ใจให้มาก ยิ่งถึงช่วงปลายปี จะมีของลดราคาต่อเนื่อง ผู้บริโภคควรใช้สิทธิ์ในการเลือกซื้อเลือกใช้อย่างถ้วนถี่ด้วยความเอาใจใส่
©สุภฎารัตน์ สุธีพรวิโรจน์