หากเป็นการซื้อสินค้าที่เป็นชิ้นเป็นอัน เราจะค่อนข้างเข้าใจกันทั่วไปว่า มีการกำหนดตามกฎหมาย เช่น มีฉลาก, มีเอกสารกำกับ, มีเครื่องหมายแสดงชนิดสินค้าที่ได้รับอนุญาต หรือเครื่องหมายต่างๆที่แสดงถึงประเภทของสินค้าที่ผ่านการตรวจสอบเพื่อความปลอดภัย
แต่ถ้าเป็นการใช้บริการ บางครั้งเราก็อาจจะละเลยว่า มีเรื่องใดที่เราควรรู้ ซึ่งนอกเหนือจากความพอใจที่ทำให้เราสมัครใจหรือสนใจที่จะใช้บริการ ตามข้อมูลและการโฆษณาต่างๆนาๆ แต่ในความเป็นจริง มีกลุ่มบริการมากมายที่มีกฎหมายกำกับ ดังนั้น เราจะใช้บริการเรื่องใด ที่ได ประเภทใด เราควรเข้าใจเกี่ยวกับกฎหมายและมาตรฐานความปลอดภัยที่เกี่ยวข้อง
มีประกาศกระทรวงสาธารณสุข เรื่องกิจการที่เป็นอันตรายต่อสุขภาพ ซึ่งเป็นกฎหมายที่กำกับดูแลกิจการที่ประกาศ เพื่อให้มีมาตรการความปลอดภัย ดังนี้
กิจการสปาเพื่อสุขภาพ, กิจการอาบ อบ นวด, กิจการสถานที่อาบน้ำ อบไอน้ำ อบสมุนไพร กิจการให้บริการควบคุมน้ำหนัก โดยวิธีการควบคุมทางโภชนาการ ให้อาหารที่มีวัตถุประสงค์พิเศษ การบริหารร่างกาย หรือโดยวิธีอื่นใด (ไม่นับกลุ่มบริการที่ในสถานพยาบาล ซึ่งก็จะกำกับตามกฎหมายว่าด้วยสถานพยาบาลแยกออกไป)
กิจการโรงแรม กิจการหอพัก อาคารชุดให้เช่า ห้องเช่า ห้องแบ่งเช่า หรือกิจการอื่นในทำนองเดียวกัน
กิจการสนามกอล์ฟหรือสถานฝึกซ้อมกอล์ฟ กิจการโรงมหรสพ การจัดให้มีการแสดงดนตรี เต้นรำ รำวง คาราโอเกะ หรือการแสดงอื่นๆ ในทำนองเดียวกัน
กิจการสระว่ายน้ำ กิจการสวนสนุก ตู้เกม การจัดให้มีการเล่นสเก็ต โดยมีแสงหรือเสียงประกอบ หรือการเล่นอื่นในทำนองเดียวกัน
กิจการเสริมสวยแต่งผม (เว้นแต่กิจการที่อยู่ในบังคับตามกฎหมายว่าด้วยการประกอบกิจการวิชาชีพเวชกรรม)
กิจการห้องปฏิบัติการทางการแพทย์ การสาธารณสุข วิทยาศาสตร์ และสิ่งแวดล้อม การสักผิวหนัง การเจาะหูหรืออวัยวะอื่น และล่าสุดมีการประกาศเพิ่มเติม คือ กิจการให้บริการเลี้ยงและดูแลเด็กที่บ้าน
โดยกิจการที่ประกาศเป็นกฎหมาย ต้องมีการขออนุญาตดำเนินการ ต้องปฏิบัติตามข้อกำหนด ตึกอาคาร เครื่องมือเครื่องใช้ ระบบไฟ ระบบน้ำ ระบบฉุกเฉิน ผลิตภัณฑ์ที่นำมาใช้ รวมทั้งเรื่องต่างๆที่เกี่ยวกับมาตรฐานและความปลอดภัย เพื่อป้องกันปัญหาด้านสุขภาพ และความเสียหายของผู้ใช้บริการต่างๆที่อาจเกิดขึ้น
ดังนั้น หากเราจะใช้บริการ ที่ไหนอย่างไร ประเภทใด เราควรหาข้อมูลประกอบการตัดสินใจ เพื่อให้แน่ใจว่า ผู้ให้บริการ สถานที่บริการนั้นๆ ได้มีการขออนุญาตตามกฎหมาย มีข้อมูลที่ผู้บริโภคสามารถตรวจสอบได้ เช่น ที่ตั้ง เจ้าของ พนักงานปฏิบัติ ลักษณะดำเนินงาน รูปแบบกิจกรรม เอกสารที่เกี่ยวข้อง มาตรการและข้อมูลอื่นๆ ที่สามารถแสดงให้เรารับทราบ ตรวจสอบได้
ในขณะเดียวกัน หากบริการใด ที่ใด ไม่มีการขออนุญาต และเราเลือกที่จะใช้บริการ ก็อาจเป็นความเสี่ยงที่เราอาจรู้เท่าไม่ถึงการณ์ จึงควรหลีกเลี่ยง
อย่างไรก็ตาม มักมีการดำเนินการที่เป็นลักษณะชั่วคราว เช่น มีการจัดมหรสพ มีการจัดประกวด มีการจัดแสดงดนตรี ซึ่ง แม้ว่าจะเป็นการแสดงชั่วคราว ก็ต้อง ขออนุญาตดำเนินการตามกฎหมายและเทศบัญญัติ ในระดับท้องถิ่น ตามสถานที่ที่ดำเนินการ
สถานที่และบริการที่ได้รับความสนใจมากขึ้น เช่น สปา การอบ การนวดสมุนไพร ก็ควรตรวจสอบว่าได้รับอนุญาตดำเนินการหรือไม่ และมีความเชี่ยวชาญของผู้ประกอบการ ที่ต้องระบุตามกฎหมาย เช่น หมอนวดแผนไทย ก็ต้องมีเอกสารแสดงสถานะของการได้รับอนุญาตและการฝึกอบรม แต่พึงระวังเพิ่มเติมว่า ในสถานที่เหล่านี้ มักมีสินค้าและผลิตภัณฑ์มาใช้ประกอบ ดังนั้น ก็ควรสอบถาม ว่าผลิตภัณฑ์ที่ใช้ มีคุณภาพมาตรฐานหรือไม่ อย่างไร ที่สำคัญคือบริการกลุ่มนี้ ต้องไม่เข้าข่ายโฆษณาเกินจริง หรือมีการหลอกลวง แอบแฝงการขายสินค้าในลักษณะของการขายตรง
ส่วนกลุ่มกิจการประเภทสระน้ำ มักได้รับความสนใจจากพ่อแม่ผู้ปกครองในช่วงปิดเทอม ดังนั้น จะให้บุตรหลานไปว่ายน้ำ ไปเรียนว่ายน้ำที่ใด ควรตรวจสอบใบอนุญาตและตรวจระบบความปลอดภัย เช่นครูฝึก ระบบความปลอดภัย ระบบเหตุฉุกเฉิน
สำหรับกิจการให้บริการเลี้ยงและดูแลเด็กที่บ้าน ก็มักมีข่าวเสมอว่า มีการทำร้ายเด็ก ,เจ้าของไม่ได้ดูแลเอง แต่มีการจ้างคนอื่นที่ไม่ได้มีความรู้ ไม่ได้มีความเชี่ยวชาญ เด็กๆก็อาจจะถูกทำร้าย หรือเห็นแบบอย่างติดนิสัยที่ไม่ดี และอาจมีปัญหาความสะอาด ของสถานที่ อาหาร หรือน้ำดื่ม รวมทั้งสุขอนามัยต่างๆ ดังนั้นควรตรวจสอบให้ถ้วนถี่ก่อนตัดสินใจ
หากจะใช้บริการใด ควรรู้กฎหมาย ตรวจสอบด้วยเอกสาร ตรวจสอบด้วยการไปขอดู ขอทราบระบบทุกอย่างก่อนตัดสินใจใช้บริการ รวมถึง การคิดค่าบริการ ซึ่งต้องเป็นไปตามกฎหมายคุ้มครองผู้บริโภค ที่ต้องแสดงราคา และมีเอกสารการรับจ่ายเงินถูกต้อง
สุภฎารัตน์ สุธีพรวิโรจน์
หมายเหตุ ลงพิมพ์ในหนังสือพิมพ์ไทยนิวส์ ฉบับวันอังคารที่ ..15 มค56…คอลัมน์คุ้มครองผู้บริโภค หน้า 7